معاینات ادواری؛ آزمایشات، هزینه ها

معاینات ادواری یکی از انواع معاینات شغلی در زمینه طب کار محسوب می شود و به دلیل پیشگیری ثانویه بسیار رایج و پر کاربرد بوده و بازه زمانی انجام این معاینات یکسان و اکثراً یک ساله است. طبق ماده ۹۲ قانون کار، کارفرما ملزم به اجرای آن برای کارمند یا کارگر خود است. شاید برایتان سوال است که اهداف معاینات دوره ای چیست؟ چه قوانینی برای این موضوع وضع شده؟ هزینه های معاینات را چه کسی پرداخت می کند؟ معاینات شامل چه مواردی است؟ در ادامه به این موضوعات می پردازیم.

هدف از معاینات ادواری چیست؟

کشورهای عضو سازمان بین المللی کار و بهداشت انجام معاینات پزشکی را برای پیشگیری از بیماری یا عوارض ناشی ازکار بسیار مهم و اساسی می دانند. معاینات ادواری مانند بیمه عمر عمل کرده و باعث شده تا قبل از بازنشستگی از بروز هر گونه از کار افتادگی پیشگیری شود. به دلیل اهمیت بالای معاینات، پزشکان متخصص طب کار آن را انجام می دهند. همچنین از کارخانه، کارگاه یا محیط کار بازدید می شود تا با اعلام ایرادات به کارفرمایان، وضعیت محیط بهبود یابد‌. از اهداف معاینات دوره ای می توان به موارد زیر اشاره کرد:

شناسایی بیماری در مرحله قابل درمان و عوارض کار
پیشگیری از انتقال بیماری های مسری
انجام fitness for work برای افرادی که محیط کاری، شرایط بیماری آن ها را بدتر کرده است.
تغییر یا اعمال محدودیت شغل برای افراد بیمار
کاهش هزینه درمان
بررسی عوامل زیان آور محیط کار
کاهش صدمات کار
ارزشیابی راهکارهای ایمنی
واگذاری کار متناسب با شرایط جسمی فرد

قوانین معاینات ادواری چیست؟

طبق ماده ۹۲ قانون کار، کارفرما بعد از استخدام کارمند خود باید به صورت دوره ای معاینات او را انجام دهد تا میزان سلامتی فرد مشخص شود و درصورت وجود بیماری از پیشرفت آن جلوگیری نمایند و نتیجه را در پرونده مربوطه ثبت کند. این معاینات باید سالانه انجام شود.

اگر کارفرما معاینات دوره ای را انجام ندهد، جریمه شده و از سوی شبکه بهداشت و درمان به دادگاه معرفی می شود. همچنین در صورتی که کارمند یا کارگر از کارفرما بابت غرامت ناشی از بیماری ناشی از کار شکایت کند و هیچ پرونده ای از معاینات پزشکی فرد در سال های گذشته در دسترس نباشد، کارفرما مقصر بوده و باید غرامت ناشی از بیماری را بپردازد.

انجام معاینات ادواری شاغلین با مشخص شدن مواجهات و شرایط کاری آنها و پیامدهای ناشی از این مواجهات ،زنگ خطری است که کارفرما را ملزم به محیا کردن شرایط کاری بهتر با انجام اصلاحاتی از طریق اقدامات مهندسی و مدیریتی از جمله بهبود یا تعویض سیستم تهویه، تغییر محیط کاری فرد آسیب دیده و بهبود سیستم ارگونومیکی محیط کار و…، همچنین در دسترس قرار دادن وسایل حفاظت فردی (PPE) برای کارگران میکند.

معاینات دوره ای شامل چه مواردی است؟

طی انجام معاینات ادواری روند سلامت شغلی کارگران و کارمندان باتوجه به مخاطرات محیطی کار مشخص میگردد و اجازه ادامه کار در شغل مربوطه توسط پزشک متخصص طب کار صادر میگردد .
روند معاینات شامل موارد زیر است:

تشکیل پرونده و نظریه کارشناس بهداشت حرفه ای
معاینات پزشک
تست اودیومتری (شنوایی سنجی)
تست اسپیرومتری (تنفس)
تست اپتومتری (بینایی سنجی)
تست نوار قلب
آزمایشات خون
معاینات پزشک: پزشک متخصص ابتدا معاینات مربوط به اندام ها را انجام می دهد و از سوابق پزشکی خانوادگی فرد سوال می پرسد. در بعضی از شغل ها نیز سلامت کامل و قدرت بدنی فرد لازم است که تست های خاصی برای این امر نیز در نظر گرفته شده است. دریانوردی، آتش نشانی، نیروی انتظامی و خلبانی از جمله این شغل ها هستند.
آزمایش خون: این آزمایش شامل شاخص های مختلف مانند آزمایش CBC، آزمایش قند خون، آزمایش چربی خون، آزمایش آنزیم های کبدی و تست اعتیاد در صورت درخواست کارفرما می شود.
تست اپتومتری یا بینایی سنجی: معاینات بینایی سنجی شامل تیز بینی، میدان دید، دید رنگ و دید عمق است. این قسمت از معاینات ادواری برای بررسی، پایش و درمان مشکلات بینایی به کار می رود. از آن جایی که برخی مشکلات چشم قابل درمان هستند، تشخیص زود هنگام آن ها اهمیت زیادی دارد.
نوار قلب: نوار قلب در تشخیص بیماری های قلبی موثر است و در معاینات دوره ای فقط برای افراد بالای ۳۵ سال گرفته می شود.
تست اسپیرومتری یا تست تنفسی: این تست مشخص میکند بیمار دچار مشکلات تنفسی انسدادی و یا تحدیدی است که هم می تواند شغلی و یا غیر شغلی باشد از جمله: آسم، برونشیت مزمن ودیگر بیماری های تنفسی با تعیین حجم های ریه و ترسیم نمودار های جریان-حجم و زمان-حجم . تست تنفسی خصوصا برای افرادی که با مواد شیمیایی کار می کنند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
تست ادیومتری یا شنوایی سنجی: این بخش از معاینات ادواری برای کسانی که در محیط های پر سر و صدا کار می کنند از اهمیت بیشتری برخوردار است تا از اسیب های شنوایی ناشی از شغل شود.

نتیجه معاینات دوره ای چگونه است؟

در نهایت متخصص طب کار بعد از بررسی پرونده نظریه نهایی خود را با عناوین زیر اعلام می کند

بلامانع
مشروط با رعایت برخی موارد
ارجاع به متخصصین مختلف و تصمیم گیری بعد از انجام مشاوره
عدم صلاحیت انجام کار

هزینه معاینات ادواری چقدر است؟

پرداخت هزینه های معاینات ادواری طبق قانون تامین اجتماعی به عهده کارفرما است و کارمند یا کارگر وظیفه پرداخت آن ها را ندارد. هزینه معاینات به طور سالانه توسط انجمن طب کار ابلاغ می شود. هزینه معاینات دوره ای در سال ۱۴۰۱ به این گونه هستند:

برای افرادی که سن آن ها کمتر از ۳۵ سال است مبلغ چهارصدو پنجاه و پنج هزار تومان است.
برای افرادی که ۳۵ سال به بالا دارند هزینه آزمایش ها پانصدو سی هزار تومان است هزار تومان است. برای این افراد علاوه بر آزمایش ها، نوار قلب نیز گرفته می شود.
با توجه به دستورالعمل جدید وزارت درمان وآموزش پزشکی و خدمات بهداشتی ودرمانی که انجام اسپیرومتری در معاینات سلامت شغلی با رعایت شرایط و کلیه اصول بهداشتی در زمان پاندمی کرونا را بلامانع اعلام کرده اند مبلغ انجام اسپیرومتری نیز بر حسب نیاز در کارخانجاتی که شامل هازاردهای تنفسی بالا می باشند به این مبلغ اضافه می شود.